maandag 15 september 2008

Koeien, vaal, bont, rood, zwart, geremeld, gekruld enz.


No:64
Op Huijden den dertigsten
Julij Ao 1747 Compareerden
Voor mij Mr. Lucas Willem
Kramp Notaris publicq bij den Hove
Van Holland geadmiteert
Binnen Amsteldam

DEeerbare Jan Harmensz ende Grietje Jansz
Getuijgen van Compententen ouderdom en geestens
Zijnde binnen dese Stadt de welke ten versoeke
Van Cornelis van der Craaij hier ter steede
Wonagtig voor de opregte waarheijt onder offers
Van Eeden Solemneel hebben geattesteert getuige
Ende verklaart waer en waragtig te weesen
Dat namentlijk zij getuijgen als boere knegt en
Dienstmaagt zedert primo Augusthis 1745 tot
Primo meij 1746 zijn geweest in dienst van de
Regte op de boere plaats naest het Thorentje
Thans bewoont werdende door Claas van
Oostenrijk, door welke occatie xij zeer wel
Weeten dat toen zij bijde Regte in dienst zijn
Getreeden deselve op de gem: plaets heeft gehadt
Het volgende vee bij den Regt uijt den
Boedel van Jan van Oostenrijk overgenomen bij
Wien zij getuijge Grietje Jansz tot op zijn dood toe
Heeft gedient als namentlijk
1 koe blauw grijs
1 dito swart bont
1 dito kruld haardevaal
1 dito vaal bonte
2 dito swart van dese twee heeft Regt
een verruijld voor een swart gremelde koeij
1 dito bleek rode
alle welke seven koeijen van de besmettende
ziekten waeren aengetast geweest en verbetert
zijnde van deselve naderhandt gestorven
de voorsz bleek roode koeij
voortsz mosse koeijen waer van er naderhand
ses aen de besmettende siekte zijn gestorven
dog het sevende weder opgekomen en gebetert
Voorts een vier jaerig swart merriepaard
Nog een merriepaard dog onder als
Het voorgaende zijnde een vos.
Gelijk getuijgen meede zeer wel weeten dat boven
Het voorsz. Vee nog bij vervolg aen gekogt
De Regt het volgende als namentlijk
Twee roode bonte gebeterde koeijen twee swart
Gremelde dito waer van er een aen de siekte gestorven is
En een verkogt
1 swarte bonte gebeterde koeij
een swart gremelde koeij die naderhand gestorven is
een bleek roode gebeterde koeij
een swart gebeeterde bul
zijnde deese twee laetste door den Regt gekogt op
het boelhuijs in executie van Klaas van Oostenrijk
voorts een swart geremild veers naderhand ge-
storven
een swart vier jarig merrij paard
alswelk over gebleeve vee zij getuijgen zelfs bewerkt
hebben voor den Regt tot dat zij uijt haer dienst
zijn gegaen, en dat de persoon van Klaas van
Oostenrijk op de boerderij is komen wonen met
Wien zij geruijgen ook nor een dag a vier op de
Plaet geweest zijn welke Claes van Oostenrijk
Zij getuijgen nergens anders als voor de knegt
Van den Regt hebben gehouden en dat toen
Deselve Claes van oostenrijk op de plaets is
Komen woonen deselve aldaer van den
Regt heeft gevonden het volgende vee als
Namentlijk
2 blauwe grijsen koeijen
2 swart bonte dito
2 kruld haere vaelende dito
2 roo bonte dito
1 bleek roode dito
1 vaal bonte dito
1 swart kolde dito
1 swart geremelde dito
1 roode dito met een witte streep op de rug
2 vaersen
9 koeij kalveren
1 bulle kalf
1 swarte bul
zijnde alle het zelve vee van de besmette
siekte gebetert uijt genomen een blauwie grijse
koe en de kalveren
Voorts twee swarte merrie paerden [5 jarig]
Een dito zijnde een vos
Voor reedenen van wetenschap gevende
Als in de text en dat al het request voorz staet
Bij hun als ---gever persoonen is gesien en ondervonde
En dat zij het zelve vee ook zelfs bewerkt en
Goede gealgen hebben en bij gevolg ----- hun verklaerde
Wel weeten
Consenteerende hier van acte
Aldus gedaan binnen Amsteldam
Ter presentie van Pieter Nicolaas Audrouin
Ende Isaac Elias Morin als getuijgen

Hierna de ondertekening, Grietje en Jan konden niet schrijven en zetten hun kruisje
Uit `Proeve over de werkwoorden van herhaling en during in de Nederduitsche taal` Door Arie de Jager
Gremelen – Gremen
Gremelen is bij Ka. Bevlekken, bezoedelen, zoo zegt Vondel, van eene koe sprekende xv11, 144
Een die gegremelt is zal mijne keur niet stooren,
Gremen komt overeen met het engels to grime, dat is, volgens Bailey, to smut or dawb with soot od filth.

zondag 7 september 2008

Een paard met "de vijver"


HET PAARD MET VIJVER. 1 september 1747

Op Huijden den dertigsten Julij Ao 1747 Compareerden
voor mij Mr. Lucas Willem Kramp Notaris Publicq bij den Hove van Holland geadmiteerd binnen Amsteldam

Jannetje Tijmens huijsvrouw van David Hoogland, Maria Kruijmer bedaegde dogter, Albert Brogies ende Barent van Veelen ende Hendrik Roelvink getuijgen van Compententen ouderdom en woonende binnen deeze Stadt dewelke ten versoeke van Gerrit van der Heijden mr. sleeper meede alhier offertes van de Eeden Solemnees hebben Geattesteert getuijgt ende verklaert waer en waeragtig te wesen Ende wel eerstelijk de 2 eerste getuijgen.

Dat namelijk zij getuijgen ter occasie dat zij over de deur van de Regt. wonen en wel in de roosgeeregang in de laurierstraat, hebben gehoort en gesien dat des Regt. paard op Saturdag jongstleeden des avonds een overval heeft gekregen zijnde de kwaal zo als zij gehoort hebben zijnde de vijver genaemt. Dat de Regt inmmediatnaer een smit sijnde toe gegaen deselve ook sielik met een smit is wede is gekomen.
Voorts verkaeren zij twee eerste getuijgen ende hij derde getuijge Albert Bruijer dat hij derde getuijge het paard imediat van de vijver heeft gesneeden ende Regt geraden heeft het paart in de open lugt te brengen omdat de stal te benauwr was.

Declareerende als nu zij getuijgen Jannetje Sijmens en Hendrik Roelvink, dat de Regt zijn paard daefs daer aen zijnde Sondags smorgens heeft gebragt op de Schans bij de Raampoort, en beijde gesien te hebben dat het paard aldaer aan het bedaren raakte en gerust heeft gegeeten en gedronken, dat vervolgens aldaer op de Schans daer zij getuijge bijde en een heele groote menigte menschen present waren is voorgevallen dat de Sleper die de vilder Willem Elkers op de Weesperstraat wonagtig bedient genaemt Casper Boerhout mede wonagtig binnen deese Stadt en de aldaer bij de Weesperplijn met slee en paart gekoomen is om het paart weg te halen en dewijl het paard in plaets van dood te zijn genoegsaam bedaart was en zijn kragt weder kreeg
was het hem onmogelijk het paard te bevinden en meede te neemen waer op de gemelde Vilders Sleper de haak van zijn slee heeft genomen en des Regt paard, daer meede verschijde slagen voor de kop en op de harsens heeft gegeeven, endat alles niet teegenstaende de kinderen van den Regt. die daer bij stonden hem baden hun vaders paart niet te willen doodslaan om dat het haer vaders broodwinning was, dog dat de gemelde sleper in plaats gehoor te geeven zelfs des Regt. kinderen heeft geslagen en in zijn quaatheit voorts varende het paard weder als voren geslagen, dog dat hij het paard niet konde dooslaan, maar het zelve levendig heeft gebonden en op zijn sleede gelegt om meede te nemen dar daer op de huijsvrouw van den Regt de voorsz: slper met veel moeiten hem heeft belet het paard meede te nemen en het paard van de sleede af gedaan hebbende het zelve op de schans heeft laten leggen zijnde de harsens ongeslagen dog nog niet dood, en dat de Regt. vervolgens het paert naer zijn huijs heeft laten brengen.
Voorts verklaeen zij getuijgen Janetje Sijmens en Maria Kruijmer dat de Regt het paard op zijn stal hebbende voor het selve bier en broot heeft laten klaer maken, het welk paard ook heeft gegeten, en daer na nog heeft geleeft tot den anderen dag des morgens declarcerde zij getuijge Albert Bruijer en Barend van Veelen beide smitsknecht, dat een paerd dat de harssens is ingeslagen niet weder kan geneesen maer daer aen sterven moet, ende hij getuijge Albert Bruijer dat het paerd van de Regt. van de vijver gesneen zijnde inmadiat aent bedaeren is geraakt.
Voor reedenen van weetenschap geevende als in den text en dat al het gunt voorsz staat bij hun getuijge alzo in eijgener persoonen is gehoort gesien gedaen en ondervonden en bij gevolg dat zij hun verklaarde zeer wel weeten.
Gedaan binnen Amsteldam ter presente van Isaac Elias Morin en de Pieter Nicolaas Audvouir als getuijge
Getekent door
Jannetje Seijmis
Maria Kruijmel
Albert Brogjer,
Baret van Veelen
X
I. E.Morin